Chứng khoán phái sinh là gì

Chứng khoán phái sinh là gì đang là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm, bởi tính linh hoạt, tiềm năng sinh lợi rất lớn cả khi thị trường uptrend lẫn downtrend

Hãy cùng Chứng khoán Phát Lộc tìm hiểu “chứng khoán phái sinh là gì” chi tiết từ A đến Z để hiểu rõ hơn về kênh đầu tư hấp dẫn này

Chứng khoán phái sinh là gì

Chứng khoán phái sinh là 1 loại công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng được tạo ra từ các sản phẩm phái sinh, dựa trên giá trị của một tài sản gốc. Sản phẩm phái sinh được phát triển để phục vụ mục đích bảo vệ (hedging) và giao dịch (trading) trong việc quản lý rủi ro và tạo cơ hội đầu tư.

Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể là hàng hóa như nông sản, kim loại, v,v.. hoặc công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất …

Hợp đồng xác nhận quyền và nghĩa vụ của các bên với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở vào thời điểm xác định trong tương lai với mức giá nhất định được thỏa thuận trước

Chứng khoán phái sinh có nguồn gốc từ các hợp đồng phái sinh, trong đó hai bên đồng ý mua hoặc bán một tài sản cụ thể tại một thời điểm trong tương lai, với giá định sẵn.

Chứng khoán phái sinh được sử dụng để đa dạng hóa danh mục đầu tư, giảm thiểu rủi ro, tận dụng cơ hội giao dịch và bảo vệ chống lại biến động giá. Tuy nhiên, chứng khoán phái sinh cũng có mức độ rủi ro cao và yêu cầu hiểu biết chuyên sâu về các sản phẩm phái sinh và thị trường tài chính. Việc tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh đòi hỏi kiến thức và kinh nghiệm để đánh giá rủi ro và quản lý vốn hiệu quả.

Ví dụ về chứng khoán phái sinh

Ngày 1/1 , ông A thỏa thuận 1 tháng sau mua bánh chưng với giá 50k/cái với ông B

Ngày 1/2, sát Tết nguyên đán, do nhu cầu tăng cao nên giá bánh chưng trên thị trường tăng lên thành 70k/cái, nhưng ông B vẫn bán cho ông A với giá 50k/cái như đã thỏa thuận

Phân loại chứng khoán phái sinh

Có 4 loại chứng khoán phái sinh

1. Hợp đồng Tương lai
2. Hợp đồng Quyền chọn
3. Hợp đồng Hoán đổi
4. Hợp đồng Kỳ hạn

Hợp đồng Tương lai: là 1 dạng hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch tại thị trường tập trung (ở Việt Nam là Sở Giao dịch chứng khoán)

Hợp đồng Quyền chọn: là thỏa thuận pháp lý trong đó 1 bên có quyền yêu cầu thực hiện và bên kia có nghĩa vụ phải mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở theo mức giá đã được xác định trước tại hợp đồng trong 1 khoảng thời gian hoặc tại một thời điểm nhất định trong tương lai.

Hợp đồng Hoán đổi: là thỏa thuận giữa 2 bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ quy định rõ thời điểm hoán đổi dòng tiền và phương pháp tính toán cụ thể

Hợp đồng Kỳ hạn: là thỏa thuận pháp lý giữa 2 bên về việc mua và bán 1 loại tài sản tại thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước tại ngày thực hiện giao dịch

Xem thêm: Ví dụ về 4 loại hợp đồng chứng khoán phái sinh là gì

Loại hợp đồng nào đang được giao dịch tại Việt Nam

Hợp đồng tương lai (HĐTL) là sản phẩm chứng khoán phái sinh đầu tiên được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam, cụ thể là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30 và HNX30 (dự kiến sẽ có) và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm và 10 năm). Các sản phẩm này được lựa chọn trước tiên do tính chất sản phẩm đơn giản, tài sản cơ sở đều là các công cụ có độ rủi ro thấp và có tính đại diện cao. Nguyên tắc giao dịch Hợp đồng tương lai cũng không quá khác biệt so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở

Hợp đồng tương lai Chỉ số cổ phiếu (VN30) dành cho Nhà đầu tư cá nhân, tổ chức và Hợp đồng tương lai Trái phiếu Chính phủ dành cho Nhà đầu tư tổ chức. 2 loại hợp đồng này được niêm yết và giao dịch tại Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX)

Xem thêm: Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu là gì

So sánh chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở (cổ phiếu)

So sánh chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở (cổ phiếu)

Giống nhau

1. Các loại lệnh giao dịch: ATO, ATC, LO, MAK, MOK, MTL
2. Phương thức giao dịch Khớp lệnh và thỏa thuận
3. Nguyên tắc khớp lệnh Ưu tiên về giá và thời gian

Việc giao dịch Hợp đồng đồng tương lai diễn ra tương tự giao dịch cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch thông qua giao dịch khớp lệnh hoặc giao dịch thoả thuận.

Các Hợp đồng tương lai sẽ có bảng giá riêng, nhà đầu tư dựa trên kỳ vọng của mình vào xu hướng của chỉ số có thể đặt lệnh và khớp lệnh để tham gia vào Hợp đồng tương lai. Tương tự như cổ phiếu, nhà đầu tư kỳ vọng chỉ số tăng sẽ mua (LONG) hợp đồng tương lai chỉ số, nhà đầu tư kỳ vọng chỉ số giảm sẽ bán (SHORT) hợp đồng tương lai chỉ số.

1 điểm khác biệt là các hợp đồng tương lai sẽ đáo hạn, do đó nhà đầu tư khi tham gia giao dịch cần lưu ý chọn hợp đồng có tháng đáo hạn phù hợp.

Khác nhau

Chứng khoán cơ sở (cổ phiếu)

1. Số tiền/cổ phiếu cần để giao dịch: Phải có đủ 100% tiền trước khi mua và có cổ phiếu trước khi bán.
   Có thể vay ký quỹ để mua cổ phiếu. Chỉ các cổ phiếu đạt tiêu chuẩn mới được giao dịch ký quỹ. Tỉ lệ được vay thường ở mức 20-50% (bạn có 8, được vay 2 hoặc bạn có 5 được vay 5)
2. Phương thức sinh lời: kỳ vọng cổ phiếu tăng giá, công ty niêm yết cổ phiếu làm ăn tốt để từ đó được trả cổ tức
3. Thời gian giao dịch: 09h00 – 11h30; 13h00 – 15h00
4. Bước giá:
   Sàn HSX < 10.000 đồng: 10 đồng
   10.000 – 49.950: 50 đồng
   ≥ 50.000: 100 đồng
   Sàn HNX và UpCom 100 đồng
5. Biên độ dao động giá:
   ± 7% (đối với sàn HOSE)
   ± 10% (đối với sàn HNX)
   ± 15% (đối với sàn UPCOM)
6. Giá tham chiếu: là giá đóng cửa của cổ phiếu trong phiên giao dịch liền trước.
   Ngày giao dịch đầu tiên: mức giá do doanh nghiệp đăng ký và HNX, HOSE phê duyệt.
7. Thời gian sở hữu: Không giới hạn
8. Số lượng niêm yết: Có giới hạn (phụ thuộc vào tổ chức phát hành cổ phiếu)
9. Khối lượng phát hành: Theo quy mô vốn của các doanh nghiệp
10. Khối lượng giao dịch tối thiểu:
    Bội số 10 cổ phiếu (đối với sàn HOSE)
    Bội số 100 cổ phiếu (đối với sàn HNX và UPCOM)
11. Khối lượng giao dịch tối đa:
    500.000 CP/lệnh đối với sàn HOSE
    999.990 CP/ lệnh đối với sàn HNX và Upcom
12. Khối lượng nắm giữ tối đa: Không giới hạn, trừ một số trường hợp đặc biệt hạn chế tỷ lệ nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài
13. Thời gian thanh toán:
    Ngày T+0: ghi nhận giao dịch
    Ngày T+1: ngày chờ tiền, cổ phiếu về
    Ngày T+2: ngày thanh toán
    Ngày T+3: có thể giao dịch tiếp
14. Khả năng bán khống chứng khoán: Chưa được thực hiện

Chứng khoán phái sinh

1. Số tiền cần để giao dịch: Chỉ ký quỹ một tỷ lệ nhất định so với giá trị các hợp đồng tương lai.
   Hiện tại tỷ lệ ký quỹ theo quy định của VSD là 13%
2. Phương thức sinh lời: từ việc dự đoán xu hướng của chỉ số VN30, có thể kiếm khi thị trường uptrend lẫn downtrend
3. Thời gian giao dịch: 08h45 – 11h30; 13h00 – 14h45
4. Bước giá: 0.1 điểm chỉ số
5. Biên độ dao động giá: ± 7%
6. Giá tham chiếu: Là giá thanh toán cuối ngày của hợp đồng tương lai trong ngày giao dịch liền trước
7. Thời gian sở hữu: Sở hữu tối đa đến ngày đáo hạn
8. Số lượng niêm yết: Không giới hạn
9. Khối lượng phát hành: Không giới hạn
10. Khối lượng giao dịch tối thiểu: 1 hợp đồng
11. Khối lượng giao dịch tối đa: 500 hợp đồng/lệnh
12. Khối lượng nắm giữ tối đa:
    Nhà đầu tư cá nhân: 5.000 hđ
    Tổ chức: 10.000 hđ
    Nhà đầu tư chuyên nghiệp (tổ chức có tư cách pháp nhân): 20.000 hđ
13. Thời gian thanh toán:
    Ngày T+0: ghi nhận giao dịch. Có thể mua bán liên tục trong ngày
    Ngày T+1: ngày thanh toán lãi/lỗ
    Việc thanh toán thực hiện vào cuối giờ giao dịch hàng ngày.
    Nếu tài khoản lỗ ròng khiến số dư ký quỹ dưới mức quy định, nhà đầu tư phải bổ sung vào sáng ngày giao dịch hôm sau, nếu không sẽ bị buộc đóng vị thế.
    Nếu tài khoản lãi ròng, nhà đầu tư sẽ được nhận lãi phát sinh vào sáng ngày hôm sau.
14. Khả năng bán khống chứng khoán: Thực hiện bằng hình thức Tham gia vị thế bán

Xem thêm: So sánh chứng khoán phái sinh và cổ phiếu

Đầu tư Chứng khoán phái sinh có an toàn không?

Mặc dù chứng khoán phái sinh rất “hấp dẫn” với nhiều ưu điểm, nhưng 1 số nhà đầu tư F0 có chút nghi ngại liệu chứng khoán phái sinh có đảm bảo hay không?

Câu trả lời là các nhà đầu tư có thể hoàn toàn yên tâm khi đầu tư chứng khoán phái sinh.

Trên thực tế, bất cứ sản phẩm đầu tư nào cũng đều tiềm ẩn rủi ro không chỉ riêng chứng khoán phái sinh.

Ví dụ

1. Mua vàng có thể bị giảm giá
2. Mua coin thậm chí có thể bị chia 10, 100 lần
3. Mua đất nền có thể bị dính quy hoạch
4. Mua chung cư đang xây có thể bị ngừng tiến độ hoặc không có sổ đỏ
5. Gửi tiết kiệm tuy an toàn nhất nhưng vẫn có trường hợp ngân hàng phá sản, hoặc bị nhân viên lừa qua mua trái phiếu, bảo hiểm như bên SCB  …
6. Mua trái phiếu có thể không rút được

Nhà đầu tư có thể hạn chế rủi ro bằng cách trau dồi kiến thức và tham khảo báo cáo phân tích từ các công ty chứng khoán, các trang tin tức uy tín.

Bên cạnh rủi ro, nhà đầu tư cũng cần nhìn vào những ưu điểm của chứng khoán phái sinh để thấy được tiềm năng của sản phẩm rất đáng đầu tư này

Ưu điểm của Chứng khoán phái sinh là gì

Ưu điểm của Chứng khoán phái sinh

• Được pháp luật công nhận, không lo nạp tiền vào nhưng không rút được như nhiều sàn tiền ảo
• Phòng ngừa rủi ro biến động giá: nếu nhà đầu tư dự đoán được mức giá của 1 tài sản cơ sở sẽ tăng hoặc giảm trong tương lai, họ sẽ giảm thiểu rủi ro biến động giá bằng việc mua hoặc bán hàng hóa với giá ở thời điểm hiện tại nhờ hợp đồng tương lai.
• Nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận cả khi thị trường tăng hoặc giảm điểm, thậm chí có thể kiếm được 1 ít khi sideway
• Bán khống chứng khoán: nhà đầu tư có thể bán chứng khoán phái sinh ngay cả khi không có tài sản cơ sở.
• Tính thanh khoản cao: 1 ngày thông thường có 100.000-300.000 HĐTL được giao dịch, nên không sợ trắng bên mua hoặc trắng bên bán như cổ phiếu
• Giao dịch T0: nhà đầu tư có thể bán ngay lập tức sau khi vừa mua xong, không lo rủi ro T+3 như cổ phiếu
• Lợi ích đòn bẩy tài chính lớn: nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một phần tài sản nhưng được giao dịch với 1 HĐTL có giá trị gấp nhiều lần số tiền ký quỹ, mang lại lợi thế đầu tư. Ví dụ chỉ cần có 21 triệu là giao dịch được 1 HĐTL có chỉ số trị giá 110 triệu. Đặc biệt nếu giao dịch tại VPS, chỉ cần vốn 5 triệu là giao dịch được 1 HĐTL
• Biên độ tăng giảm chỉ 7%, bạn không thể giàu nhanh nhờ chứng khoán phái sinh, nhưng ngược lại cũng không bị mất trắng tài sản, bị chia 100, 1000 lần như nhiều đồng tiền ảo
• Tính đơn giản: nhà đầu tư nếu nhận định thị trường tăng điểm sẽ mở vị thế mua (LONG). Nếu thị trường tăng điểm đúng như kỳ vọng, nhà đầu tư có thể đạt lợi nhuận. Ngược lại, nhà đầu tư mở vị thế bán (SHORT) nếu kỳ vọng thị trường giảm điểm. Các thao tác rất đơn giản trên điện thoại lẫn máy tính

Xem chi tiết tại: Ưu điểm của Chứng khoán phái sinh là gì

Nhược điểm của Chứng khoán phái sinh là gì

Nhược điểm của Chứng khoán phái sinh

Đòn bẩy cao

Đòn bẩy cao vừa là ưu điểm giúp nhà đầu tư kiếm nhiều tiền với số vốn ít, nhưng ngược lại cũng là con dao 2 lưỡi, làm bạn mất tiền nếu dự đoán sai xu hướng

Thời gian – Nhược điểm của chứng khoán phái sinh

Khi đầu tư chứng khoán phái sinh, bạn cần dành nhiều thời gian trong ngày để theo dõi bảng điện cho tới khi đạt được lợi nhuận mong muốn

Giảm lợi nhuận

Trong kì downtrend, bạn sẽ phòng hộ được tài sản, kiếm được tiền, thậm chí nhiều tiền nhớ chứng khoán phái sinh. Nhưng trong uptrend, nếu bạn chỉ đầu tư chứng khoán phái sinh thì lợi nhuận sẽ thấp hơn và kém an toàn hơn so với việc mua cổ phiếu

Yêu cầu ký quỹ bổ sung

Cơ chế thanh toán của hợp đồng tương lai là thanh toán hàng ngày. Các khoản lỗ, lãi phát sinh từ hợp đồng tương lai được hiện thực hàng ngày và được phản ánh ngay trên tài khoản ký quỹ của nhà đầu tư.

Các nhà đầu tư phải nộp tiền để ký quỹ ngay khi số tiền trên tài khoản ký quỹ của nhà đầu tư xuống bằng hoặc thấp hơn so với mức ký quỹ duy trì. Nếu không ký quỹ bổ sung kịp thời khi có yêu cầu thì vị thế của nhà đầu tư sẽ bị đóng lại, gây thua lỗ

Ví dụ: Nếu bạn chỉ có 5 triệu để đầu tư, thì sau 14h10, bạn sẽ bị Công ty chứng khoán tự động chốt vị thế bạn đang nắm (bán giải chấp force sell), bất kể bạn đang lãi hay lỗ.

Xem chi tiết tại: Nhược điểm của Chứng khoán phái sinh là gì

Giảm thiểu rủi ro khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Lời khuyên giảm thiểu rủi ro khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Mở tài khoản tại Công ty uy tín

Hầu như công ty chứng khoán nào cũng có thể giao dịch chứng khoán phái sinh, nhưng không phải ứng dụng, website nào cũng dễ dàng đặt lệnh

Hãy mở tài khoản tại VPS, đứng vững ở vị trí số 1 nhiều năm nay

Nắm vững kiến thức và hiểu rõ thị trường

Chứng khoán phái sinh là sản phẩm chuẩn hóa được giao dịch và quản lý bởi Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX). Biến động của chỉ số VN30F1M cũng có mối liên hệ với chỉ số VN30 cùng diễn biến TTCK thế giới và TTCK Việt Nam.

Không tham lam

Nhiều nhà đầu tư muốn ăn trọn tất cả những nhịp sóng của thị trường, dù là nhỏ nhất. Giao dịch theo cách này, mỗi lệnh đúng, nhà đầu tư cũng chỉ lãi được rất ít bởi thuế, phí sẽ lấy đi phần lớn lợi nhuận. Với phương pháp giao dịch như vậy, cho dù nhà đầu tư đúng đến 80% số lệnh, nhưng chỉ cần 20% lệnh sai, tổng kết lại họ vẫn lỗ. Lâu dần, nhà đầu tư sẽ mắc chứng nghiện giao dịch và khi đã mắc rồi thì rất khó để sửa.

Có 1 nghịch lý trên thị trường phái sinh là trong 1 sóng tăng hay giảm 10 điểm, nếu nhà đầu tư đặt mục tiêu lãi 5 điểm thì thường sẽ đạt được 5 điểm; nếu đặt mục tiêu lãi 8 – 9 điểm trong sóng 10 điểm, thì chủ yếu đạt được 1 – 2 điểm, thậm chí thua lỗ nặng nề

Nắm rõ về phân tích kỹ thuật

Chứng khoán phái sinh bị ảnh hưởng bởi kinh tế vi mô, vĩ mô … theo 1 chu kì dài. Còn nếu bạn thuộc trường phái đầu cơ, giao dịch hàng ngày, các thông tin trên không giúp ích được nhiều, thay vào đó hãy thành thạo các chỉ báo phân tích kỹ thuật như: MA, MACD, RSI, Ichimoku, mốc hỗ trợ kháng cự …

Vững tâm lý

Đôi khi thị trường đi ngược lại với tất cả mọi tin tức, ví dụ ra tin tốt nhưng thị trường giảm và ngược lại

Đôi khi phương pháp phân tích kỹ thuật của bạn đúng trong những phiên giao dịch trước, nhưng lần này mọi thứ không đúng theo quy luật nữa

Đây là lúc tạo lập, hay còn gọi là “lái” cố tình làm lung lay tâm lý của bạn

Lúc này hãy đứng dậy, vươn vai tập thể dục, đi rửa lại mặt, sau đó xem xét xu hướng đang là up hay downtrend hay sideway

Nếu bạn chưa nhìn ra được xu hướng, đầu óc đang mệt mỏi vì thua lỗ, môi trường xung quanh đang bị phân tâm => tốt nhất đóng lệnh, tắt máy đi làm việc khác

Thị trường luôn thừa thời gian, lúc nào cũng có giao dịch, chỉ có chúng ta là hết tiền rồi không thể giao dịch tiếp

Hạn chế giao dịch quá nhiều lần trong 1 ngày

Khác với trạng thái, diễn biến của TTCK cơ sở phụ thuộc vào tình trạng nền kinh tế, giao dịch mua bán cổ phiếu trên thị trường, thì yếu tố tâm lý khi giao dịch trên TTCK phái sinh lại đôi khi là yếu tố then chốt.

Giao dịch thận trọng, có tính kỷ luật cao và không giao dịch quá mức sẽ giúp nhà đầu tư quản trị rủi ro tốt hơn, cho dù nó đúng cho cả cổ phiếu cũng như công cụ phái sinh.

Sửa sai nhanh nhất có thể

Nếu nhà đầu tư dự báo sai diễn biến của chỉ số, thì nên đóng vị thế hơn là tiếp tục đầu tư theo xu hướng sai hoặc đánh “gấp thếp” tiền đặt cược. Nhà đầu tư hãy sửa sai nhanh nhất có thể và làm lại “ván mới”, đó là cách mà các các nhà giao dịch phái sinh ngắn hạn hay sử dụng.

George Soros – 1 trong 10 nhà đầu tư huyền thoại đã nói rất đúng: “Trong nhiều lần ra quyết định, những lần đúng thì lãi thật nhiều và với các lần sai thì cố gắng giảm thiểu các khoản lỗ ít nhất có thể.”

Đó cũng là phương châm giúp các nhà đầu tư tham gia hiệu quả trên TTCK phái sinh với trường phái đầu cơ, giao dịch theo ngày

Tìm kiếm lời khuyên từ chuyên gia

Nhận được lời khuyên từ những người có kinh nghiệm và kiến thức sẽ giúp bạn đưa ra các quyết định đầu tư thông minh hơn.

Tuy nhiên với chứng khoán phái sinh, không có ai đúng 100% mọi lệnh. Hãy coi các lời khuyên là 1 kênh tham khảo, không nên tin mù quáng vào nó

Và đặc biệt, hãy cẩn thận với các lời khuyên MIỄN PHÍ

Xem chi tiết: 8 lời khuyên giảm thiểu rủi ro khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Phí giao dịch chứng khoán phái sinh là bao nhiêu

Để diễn giải cụ thể thì khá dài, mời bạn đọc bài viết này, có ví dụ cụ thể

Phí giao dịch chứng khoán phái sinh

Tóm tắt ngắn gọn:

• Phí gần 12k/HĐ không vay
• Phí gần 19k/HĐ vay tại VPS

Tùy thuộc vào chỉ số VN30 là bao nhiêu, mức phí sẽ chênh lệch nhau vài chục đến vài trăm đồng

Phí tại VPS nhìn qua có vẻ cao, nhưng bạn chỉ cần có 5 triệu là có thể đầu tư 1 HĐ, còn các nơi khác cần hơn 23 triệu để đầu tư 1 HĐ

9 lưu ý khi vay margin phái sinh

1. Lãi vay
2. Phí giao dịch
3. Phí nộp rút ký quỹ
4. Cách tiết kiệm lãi vay
5. Thời gian bị force sell
6. Yếu tố thành công khi giao dịch
7. Phương pháp
8. Công cụ hỗ trợ
9. Thần chú

Xem thêm: 9 lưu ý khi vay chứng khoán phái sinh

Nên đầu tư chứng khoán phái sinh ở đâu

Tham gia thị trường chứng khoán phái sinh đầy mới mẻ, nhà đầu tư F0 nên chọn cho mình người đồng hành thích hợp và VPS tin tưởng có thể đảm nhận tốt vị trí người đồng hành này bởi lợi thế về hệ thống, mạng lưới giao dịch, đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm

Xem thêm: VPS tiếp tục dẫn đầu thị phần môi giới HNX, UPCoM và phái sinh

Và đọc những bài viết tại website cũng như xem các video trên youtube của chungkhoanphatloc.com, chắc hẳn bạn cũng cảm nhận được Mr. Phát Lộc là 1 người cẩn thận, có tâm với khách hàng, vậy còn chần chừ gì mà bạn không mở tài khoản qua Mr. Phát Lộc để nhận được những lời khuyên hữu ích, và được add vào room VIP để trao đổi, thảo luận hàng ngày

Quy trình đầu tư chứng khoán phái sinh

Bước 1: Mở tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh tại VPS

Bước 2: Nộp tiền ký quỹ

Bước 3: Giao dịch

Việc thanh toán lãi lỗ diễn ra thế nào?

Điểm khác biệt của thị trường chứng khoán phái sinh là cơ chế thanh toán hàng ngày. Nhà đầu tư khi giao dịch và nắm giữ các vị thế sẽ phải thực hiện thanh toán toàn bộ lãi lỗ phát sinh từ các vị thế đó mỗi ngày:

– Nếu lỗ: nhà đầu tư sẽ phải thanh toán đầy đủ toàn bộ số lỗ phát sinh bằng cách nộp thêm tiền vào tài khoản, chậm nhất đến 8h sáng ngày hôm sau.

– Nếu lãi : nhà đầu tư sẽ nhận được đầy đủ số lãi phát sinh sau 11h sáng hôm sau.

Lãi/lỗ ở mỗi vị thế sẽ được tính toán dựa trên giá giao dịch đóng cửa của hợp đồng đó

Ký quỹ là gì, ký quỹ hoạt động như thế nào?

Ký quỹ là 1 trong những điểm khác biệt khi giao dịch chứng khoán phái sinh so với giao dịch cổ phiếu. Ký quỹ trong giao dịch chứng khoán phái sinh đóng vai trò như 1 khoản đặt cọc để đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ của hai bên khi tham gia hợp đồng. Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) sẽ quy định tỉ lệ ký quỹ ban đầu cho mỗi loại hợp đồng khác nhau.

Tỉ lệ ký quỹ ban đầu do trung tâm lưu ký quy định sẽ nêu rõ nhà đầu tư phải ký quỹ bao nhiêu phầm trăm giá trị hợp đồng trước khi tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh.

Nhà đầu tư không có đủ số tiền ký quỹ như yêu cầu có thể bị gọi ký quỹ, và phải nộp đầy đủ ký quỹ để có thể tiếp tục nắm giữ vị thế đối với Hợp đồng tương lai.

Cách tính giá 1 hợp đồng phái sinh

Trước khi tìm hiểu cách tính giá 1 hợp đồng phái sinh, nhà đầu tư cần hiểu rõ các khái niệm dưới đây.

Khái niệm cơ bản

Ký quỹ ban đầu (Initial Margin – IM): Là khoản tiền người mua phải đặt cọc trước cho công ty chứng khoán để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Công thức tính số tiền ký quỹ ban đầu là:
IM = Giá giao dịch * Hệ số nhân hợp đồng * Số lượng hợp đồng mua/bán * Tỷ lệ ký quỹ yêu cầu

Ký quỹ biến đổi (Variation Margin – VM): Số tiền này chỉ được thêm vào ký quỹ biến đổi khi nhà đầu tư đang ở trong trạng thái lỗ.

Ký quỹ duy trì yêu cầu (Margin Requirement – MR): Là số tiền ký quỹ tối thiểu tại công ty chứng khoán mà nhà đầu tư phải duy trì để đảm bảo khả năng thanh toán. Cách tính ký quỹ duy trì là:

MR = IM + VM

Giá trị tài sản ký quỹ hợp lệ (VKQ): Là khoản ký quỹ của nhà đầu tư được xác định theo mức giá và tỷ lệ chiết khấu, khoản ký quỹ này có thể bằng tiền mặt hoặc chứng khoán.

Tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ (AR):

Công thức tính AR = MR/VKQ

Vị thế mua: Khi nhà đầu tư quyết định mua hợp đồng tương lai nghĩa là đã tham gia vị thế mua hay mở vị thế mua. Muốn đóng vị thế mua, nhà đầu tư phải chờ đến khi đáo hạn hợp đồng hoặc bán hợp đồng này đi.

Vị thế bán: Khi nhà đầu tư quyết định bán hợp đồng tương lai nghĩa là đang ở vị thế bán hay mở vị thế bán. Muốn đóng vị thế bán, nhà đầu tư phải chờ hợp đồng đáo hạn hoặc mua lại hợp đồng.

Giới hạn vị thế: Là số lượng chứng khoán phái sinh tối đa dựa trên cùng một tài sản cơ sở mà nhà đầu tư được phép nắm giữ tại một thời điểm. Giới hạn đặt ra nhằm tránh tình trạng đầu cơ và ổn định thị trường.

Công thức tính giá hợp đồng phái sinh

Quy tắc tính giá hợp đồng tương lai dựa trên chênh lệch giá thanh toán cuối ngày với giá bình quân gia quyền theo số lượng của mỗi vị thế, tính riêng theo từng mã hợp đồng. Sau khi có chênh lệch thì bù trừ ròng để xác định nghĩa vụ thanh toán của nhà đầu tư.

Công thức tính chênh lệch (lãi/lỗ) vị thế cuối ngày:

VM cuối ngày= (DSPt – VWAP)* Số HĐ* Hệ số nhân

Trong đó:

VWAP là giá bình quân gia quyền theo số lượng
DSP là chênh lệch giá thanh toán cuối ngày

Có 4 trường hợp VWAP như sau:

1. 1. Nhà đầu tư ở vị thế mua: VWAP= Giá bình quân gia quyền mua.
   2. Nhà đầu tư ở vị thế bán: VWAP= Giá bình quân gia quyền bán.
   3. Số hợp đồng: dấu (+) nếu vị thế mua, dấu (-) nếu vị thế bán.
   4. Trường hợp không phát sinh giao dịch trong ngày VWAP = DSPt-1

Tham khảo thông tin từ Trung tâm lưu ký chứng khoán

Ví dụ

Ví dụ 1: Mở vị thế mua

Trong phiên: Nhà đầu tư mở 3 vị thế mua Hợp đồng tương lai VN30F1907 giá 880. Sau đó mở tiếp 3 vị thế mua HĐTL VN30F1907 giá 890.
=> Giá bình quân quyền mua = (3 x 880+3 x 890) / 6=885

Cuối ngày: Giả sử nhà đầu tư vẫn giữ nguyên vị thế mua đến hết phiên và giá DSP = 890.
VM = (890-885) x 6 x 100.000= 3.000.000

=> Tài khoản lãi: 3.000.000VNĐ.

Ví dụ 2: Mở vị thế mua và mở vị thế bán

Trong phiên: Nhà đầu tư mở 4 vị thế mua Hợp đồng tương lai VN30F1907 giá 880. Sau đó mở tiếp 1 vị thế mua HĐTL VN30F1907 giá 890.
=> Giá bình quân gia quyền mua= (4 x 880 + 1 x 890) / 5= 882

Tiếp theo: Nhà đầu tư mở 4 vị thế bán Hợp đồng tương lai VN30F1907 giá 885
=> Giá bình quân gia quyền bán 885.

Cuối ngày: Giả sử nhà đầu tư giữ nguyên trạng thái tài khoản đến hết phiên, giá DSP = 890

VM = (890-882) *5*100.000 + (890 – 885) x (-4) x 100.000 = 4.000.000 – 2.000.000 = 2.000.000

=> Tài khoản lãi 2.000.000 VNĐ.

Ngày chốt hợp đồng phái sinh – Đáo hạn phái sinh là ngày nào?

Ngày chốt hợp đồng phái sinh hay ngày đáo hạn phái sinh (Expiration date) là ngày hiệu lực cuối cùng của hợp đồng phái sinh. Trước hoặc trong ngày này, nhà đầu tư phải đưa ra quyết định vị thế của mình, đóng vị thế và tính lãi/lỗ hoặc để nguyên hợp đồng vô giá trị đáo hạn. Tại ngày đáo hạn phái sinh, tất cả giao dịch dừng lại và chuyển thành tiền mặt.

Theo quy định, ngày thứ năm thứ 3 của mỗi tháng là ngày đáo hạn phái sinh định kỳ. Tại bất kỳ thời điểm nào cũng luôn có 4 hợp đồng tương lai được giao dịch. Các tháng đáo hạn gồm tháng hiện tại, tháng kế tiếp và tháng cuối cùng của 2 quý gần nhất.

Như vậy, trên đây Chứng khoán Phát Lộc đã chia sẻ chứng khoán phái sinh là gì, rất mong bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn khi đầu tư chứng khoán phái sinh nói chung và chứng khoán phái sinh tại VPS nói riêng